Ekonomiklik

ROPA NawaRo-Maus. Bir hasat biçme zinciri yükleme makinesiyle neler yapabilir ve bu pahalı satın almaya değer mi?

Yapısal dönüşüm ve tarımsal işletmelerinin büyümesi sürekli daha büyük silo tesistlarıyla sürekli daha büyük iş yerleri oluşturulmaktadır. Tekrardan oluşan ham maddelerininin giderek artan kullanımıda bunu ek olarak hızlandırlmaktadır. Son yıllarda büyük tesisler ve bunlar uygun silo tesisleri artarak inşa edilmiştir. Bijokütlenin yüksek talebi ve alanların düşük kullanabilirliğindan dolayı, biyokütleyi uzak tarlalardan ve çayırlardan işletmelere nakil edilmek zorundadır. Lojistiğin verimliliği, taşeron işleticilerini olduğu kadar, çiftçi ve tesisat işleticilerinide büyüyen zorluklarla karşı karşıya getirmektedir.

Kıyılmış samanların hasatı için yaygın yöntemleri zayıf noktalar göstermektedir. Uzun nakil mesafelerinde gerekli olan çok nakl römorklu hasat zincirleri, araç sayısından dolayı dahi problemler yaşatmaktadır. Bir taraftan, gerekli sürücülerin hazır bulundurulması taşeron işleticilerini problemlerle karşı karşıya bırakmaktadır bir taraftanda bu zincirlerin uzun mesafelerdeki giderleri patlama noktasına gelmektedir. Bunun nedeni, her aracın büyüyen mesafelerde oluşan düşük nakil verimidir. Başka bir noktada elbette hasat zincirleri tarafından rahatsızlık duyan yerel sakinlerle olan sorunlar.

Maus'lar şuanda kullanılmış euro-Maus 3 araçlarına dayanmaktadır ve 220 kW/299 PS verimli ve 7,2 l motor hacimli 6 silindirli Mercedes Benz motorları bulunmaktadır. Böylelikle 1300 ila 1600 U/dak'da 1200 Nm torka ulaşabilmektedir. Geniş motorize edilmesinden dolayı, Maus 8,0 genişliğindeki alımıyla dakikada 12 ila 15 m³ aktarma verime ulaşmaktadır. Bir kamyon, 4-5 dakika içerisinde doldurulabilmektedir. Motordan, bütün hareketli parçalara ve tahriğe giden tüm güç iletimi sadece hidro statik şekilde oluşmaktadır. Başka yükleme sistmelerine göre en büyük avantajı, hareket ettirilebilir yükleme kollarıdır. Bununla saman kıyımı 13 metre uzaklığa (yığın ortasından itibaren) ve 6 metreye kadar yüksekliğe aktarabilmektedir. Bu esneklikten dolayı tarla sınırları, çalılar ya da çukurlar sorunsuz şekilde aşılabilmektedir.

Tarla sınırındaki hasat yığınları uzadıkca, geri kalan temizlik kaplamalarından oluşan kayıplar çok daha fazladır. Pislik ve taşların hasat malına ulaşmasını engellemek için, bu kaplama yerde durmak zorundadır. Yalnız bu hasat yığınları sonsuz uzunlukta olmak zorunda değildir. Uygulama, büyük zincirlerin 75 metre uzunluğunda 7,5 metre kalınlığındaki yığınlarla kafi geldiğini göstermiştir. Daha küçük alan yapılarında, daha küçük yığında yeterli olabilir.

Maus yığının büyük bir bölümüne girdikten sonra Maus'un arkasındaki tarla römorkları tekrardan aynı alana devrilmektedir. Bundan dolayı saman kıyımlarının zemin konumlandırılmasında oluşabilecek hasarlar minimize edilebilmektedir. 75 metre uzunluğundaki her yığında aşağı yukarı 3,7 ton saman kıyımları kaybolmaktadır. Küçük vuruşlarda çok fazla gibi gelebilir. Fakat saman kıyımları bir kaç seferde ana aktarma alanına sürülebilir. Böylelikle kayıplar genel olarak minimize edilmektedir. Fakat kayıpları tarımsal olarak değerlendiren kişiler, temizlik ve titizliğin her zaman kazançlı olmadığı sonucuna varabilmektedir.

Tüm zincirin ortalama 90 tonda, geleneksel hasat zincirlerinde ortalama 120 tondaki verim artımı bile bunu açık şekilde göstermektedir. Kıyıcının zemin konumundan dolayı korkulan kirlilik uygulamada görünmemiştir. Kirliliği önlemek için, hasat yığınları dökülmeden önce ilk önce kısa bir süre taşlar aranmaktadır. Öte yandan lım, yığının son götürülmesinde zeminin biraz üstüne indirilmektedir. Böylece taş ve toprak kalıntılarının kıyıcıya girmesi, kolay yöntemlerle azaltılmaktadır.

Sistemler arasındaki fark, kıyıcının ortalama bekleme süresindede görülmektedir. Geleneksel sistemdeki kıyıcı, tarla çalışma saatinde ortalama % 21,3 beklemektedir. Bunun içerisinde sadece, kıyıcının gerçekten tarlada duruması ve herhangi bir traktör römorkunun yakında olmadığı saatleri içermektedir. NawaRo-Maus ile aktarma sisteminde tarla çalışma saatinin bekleme süresi sadece %4,9'dür.

Bu görünebilir fark, ek olarak iki şey arasında ifade edilebilmektedir. Aynı verim alanlarındaki kıyıcılarla çalışmalarına rağmen, 120 tonluk aktarma zinciri, 90 tonluk geleneksel zincirine nazaran, saatte çok daha fazla hasatlayabilmektedir. Öte yandan, tarlada ve silodaki sessiz çalışması onaylanmıştır. Konuşmalar esnasında bu gerçek çok fazla taşeron işleticileri ve onların müşterileri tarafından taktir edilmiştir.

Her profesyonel çiftçi ve taşeron işleticileri için en önemli nokta tabiiki giderler hakkındaki sorudur. Zincirlerin büyük farkları araçların elde etme maliyetidir ve zincirdeki araçların verimliliği oluşturmaktadır. Traktör römorkun, 50 m³ kıyıcı aracıyla ve sürücüyle birlikte her çalışma saati için maliyeti 92,69 Avro'dur. Bir kamyon römorku 69,43 Euro'ya gelmektedir, elbette 65 m³'lik yan römorklu. Kamyon römorku daha ucuzdur, daha büyük yükleme volümü vardır ve bu aynı anda çok daha fazla güçle. Traktörün 250 Ps gücü vardır, kamyonun ise 430.

Hasat zincirinin, tarladan siloya olan tüm nakil maliyetlerine bakıldığında, aşağıda belirtilenler aşikardır. Geleneksel zincir, kısa tarla silo mesafelerinde, her bir ton saman kıyımı naklinde gayet uygundur. Aktarma sistemi baştan bilindik sistemden daha pahalıdır. Bunun sebebi çok çabuk çözülmüştür: zinciri tarlada çalıştırabilmek için kıyıcıya, NawaRo Maus ve iki tane traktör römorkuna ihtiyaç vardır. Bunlara tabii yolda gerekli olan kamyonlar eklenmektedir. Ancak, artan mesafe ile geleneksel sistemin maliyeti, aktarma sisteminden çok daha hızlı yükselmektedir. Bu, traktör römorklarının düşük nakil verimine bağlıdır. Bunlar maksimum 50 km/h ile sürülebilmektedir ve bunun yanı sıra çok daha az yükleme volümleri vardır. Saman kıyıcı araçlarında 50 ya da 55 m³'lik yükleme volümüyle izin verilenin sınırına gelinmektedir, kamyonlarda ise devirme demiriyle 60 m³ ve hatta itme demirli 90 m³ görülmemiş birşey değildir!

Traktör ve kamyon arasındaki değinilen hız farkı keza araştırılmıştır. Ölçümler, kamyonların kıyma zincirlerinde aşağı yukarı 49,0 km/h ulaşabileceklerini göstermiştir. Traktör römorkları ise ortalama sadece 29,7 km/hıza ulaşabilmektedir.

Ayrıca, traktör römorkları edinme çok daha pahalıya mal olacaktır. 250 PS traktör ve 50 m³ saman kıyıcı aracının maliyeti yaklaşık 243.000 €'dur. 430 PS ve 65 m³'lik yan römorklu Kamyon römorku ise sadece 165.000 € alış fiyatlıdır. Bu gerçek gider farkındada kendini göstermektedir. Yüksek tedarik maliyetleri amortismanı beraberinde getirmektedir buda her çalışma saatinin işletme maliyetlerinde dikkat edilmesi gerekmektedir!

Kamyon römorklarının bir başka avantajı ise, bunların traktör römorklarından çok farklı bir iş gücüne sahip olabilmeleridir. Onları, yıla dağıtarak tarım alanı yüklemelerde verimli ve uygun şekilde kullanılabilmektedir. Ayrıca kamyonlar, mevcut hasat sezonundada hızlı ve kolayca kiralanabilmektedir. İster, sürücüsüz doğrudan üreticiden ya da kendi sürücüleriyle nakliyecilerden. Nawaro-Depo Maus'unda kıyılmış samanlar doğrudan depoya devrilir. Dolayısıyla kirlenme mümkün değildir.

Hesaplamalarda Auro ve Sent olarak değerlendirilemediyse bunlar harici avantajlardır. Böylelikle kamyon naklinde gürültüden dolayı şikayetler oluşmamaktadır. Daha büyük biyogaz tesislerinin sakinleri , taşeron işleticilerinin açıklamasına göre, birkaç gün sonra yeniden kıyıldığını farketmektedirler. Kamyonlar lastiklerinden dolayı traktörlerden çok daha sessizdirler ve araçlar çok daha anonimdir. Yanından geçerken kimse, kamyonun ne ile yüklü olduğunu ve hangi hedefe doğru gittiğini kesin olarak belirleyemez. Yol kirliliğinde de benzer şekildedir. Büyük volümlü römorkları, saman kıyım römorku gibi, daha çok nakletmek için sonuna kadar doldurulmak zorunda değildir.

Kamyonlardaki kaplama donanımı, saman kıyımlarının aşağıya uçmasını ve sızmasını engeller ve bu şekilde sokak ve şehir içinin kirlenmesini güvenli şekilde önlemektedir. Nemli şartlarda traktörlerin, tekerlekleğe yapışan toprak kalıntılarından sokakları kirletmemeside farklı bir boyuttur.

Özetle, bu saman kıyım lojistiğinin verimini ve gücünü göz ardı edemez. Bunda önemli olan ve önemli kalacak şey zincirin organizasyonudur! Kamyon sürücüleri traktör sürücüleri gibi kullanılamamaktadır. Sürüş ve dinlenme sürelerine kesinlikle uyulması gerekmektedir ve her kamyon sürücünün aynı anda ara vermemesinede dikkat edilmelidir. Buna dikkat edilmediği taktirde uzun süre Maus'a bir kamyon gelmez ve birden bire 4 kamyon aynı anda yüklenmesini bekler. Bundan dolayı bekleme süreleri uzamakta ve verim azaltılmaktadır. Ayrıca mahsul yığınının gereksiz şekilde uzaltılması gerekebilir buda kayıpları ek olarak yükseltebilir. Maus sürücüsü yükleme işinin yanı sıra kamyonları koordine ederse ve ihitiyaçta molalara gönderirse uygulamada önem teşkil ettiği görülecektir. Ne kadar hasatın daha yüklenmesi gerektiğini ve kıyıcıya yetişip yetişemeyeceğini en iyi o tahmin edebilir.

Bir profesyonel olarak, bu lojistik yönteminin potansyaline güvenip bu tekniğe şans vermezseniz bile yinede aynı kıyıcıyla ve sadece lojistiğin değiştirilmesinden dolayı geleneksel sistemden ortalama %33 daha çok mısır hasatlanabilmesi şaşırtıcıdır!

Zemin konumundan dolayı oluşabilecek kayıpları engellemek isteyip ama yinede verimli kamyon nakline şans vermek istiyorsanız, Palandt Agrartechnik GmbH şirketinin benzer bir makinesi vardır. Nawaro-Depo Maus, çekme helizonları yerine bir tane yaklaşık 15 m³ volümlü dökme deposu bulunmaktadır. Tarladaki traktör römorkları hasatı zeminle temas etmeyecek şekilde doğrudan depoya devririr, ordanda aktarma bandlarından bekleyen kamyonlara yüklenir. Bundan dolayı tarla ve yol lojistik bağlantı avantajını kaybedilir ama Maus ile kendinden sürüşlü sisteminin dayanıklılığını ve kullanma güvenliğini korumaktadır.

Johannes Wutz

Tarım bilimi lisans

Prof. Bernhardt
Tarım bilimi tekniği profesör kadrosu
TU Münih'de